Actuele opgave
Productief landschap
Een groot deel van de cultuurhistorische kwaliteit van ons landschap is voortgekomen uit divers en kleinschalig agrarisch gebruik. De agrarische sector, en daarmee een groot gedeelte van het aanzien van ons buitengebied, staat echter onder toenemende economische, maatschappelijke en klimatologische druk. Het huidige systeem gericht op opschaling, efficiëntie en opbrengstmaximalisatie leidt tot verschraling en verarming van het landschap. De verminderde landschappelijke veerkracht uit zich onder andere in een afname van (bio)diversiteit en verminderde lucht- en waterkwaliteit.
De boosdoener is niet zozeer de agrariër maar het economisch systeem dat de agrariër dwingt te produceren voor heel de wereld. Niet de boer moet veranderen maar de maatschappij en het principe van vraag en aanbod moet radicaal om. Alleen zo krijgt de agrariër de kans om ook daadwerkelijk anders te kunnen boeren.
‘Het landschap van de toekomst staat voor de brede welvaart; het produceert niet alleen voedsel, maar ook welzijn, gezondheid en welbevinden.’
Het bestaansrecht van veel agrariërs staat onder druk. Er zijn alternatieven nodig waarbij de agrariër in de positie wordt gebracht om daadwerkelijk anders te kunnen boeren. Dit vraagt om een ander concept van productie, waarin het agrarische landschap ook gezondheid, welzijn en biodiversiteit ‘produceert’. Het aanzien van het landschap zou niet langer een gevolg moeten zijn van de huidige agrarische productie maar een intrinsiek onderdeel ervan: van ‘leven en werken in het landschap’ naar ‘leven en werken mét het landschap’.
Voor het Landschapskader Beekdaelen is er een toekomstig landschappelijk raamwerk ontwikkeld dat volop ruimte biedt voor deze filosofie. Immers, als we het landschap kunnen degenereren dan kunnen we het ook regenereren. Door het landschap vanuit ondergrond te benaderen kan er een agrarisch systeem worden gestimuleerd dat past in het landschap en zorgt voor diversiteit in lokale productie én consumptie. De landbouw krijgt hierin weer positie: de agrariër als veelzijdig ondernemer, gastheer en landschapsbeheerder.
De veranderde klimatologische situatie en het daarmee gepaarde grondgebruik wordt in de ontwikkeling van Wijnlandschap Zuid-Limburg aangegrepen om met nieuwe teelten te werken aan een hoogwaardig landschap, een kwalitatief product én een vergroot lokaal bewustzijn. Niet alleen de wijn maar ook de notie van ‘het goede leven’ in een kwalitatief landschap is belangrijk in deze nieuwe wijncultuur.
Door de regeneratieve waarde van de ondergrond en het landschappelijke systeem te herwaarderen creëren we condities waarmee het landschap als veerkrachtig systeem een gezonde samenleving ondersteunt. Met de verbindende kracht van beeld, concept en overzicht kan HeusschenCopier een platform bieden voor samenwerking tussen lokale stakeholders, ondernemers, burgers en overheden. Zo ontsluit het Handvat Kernkwaliteiten de landschappelijke basisinformatie die nodig is om samen het gesprek aan te gaan over de transitie die ons buitengebied momenteel doormaakt.